De oorsprong van het spreekwoord
Het Nederlandse spreekwoord 'hoge bomen vangen veel wind' is al eeuwen oud en wordt nog steeds regelmatig gebruikt. De uitdrukking komt oorspronkelijk uit een tijd waarin natuurlijke beeldspraak veel werd gebruikt om levenservaringen en wijsheden over te brengen. In dit geval is het spreekwoord een metafoor waarbij mensen met veel verantwoordelijkheid of aanzien worden vergeleken met hoge bomen. Deze 'hoge bomen' zijn namelijk het meest blootgesteld aan de wind, wat in figuurlijke zin verwijst naar kritiek, verantwoordelijkheid of problemen.
De betekenis van het spreekwoord
Wanneer iemand zegt dat 'hoge bomen veel wind vangen', bedoelt men meestal dat mensen in een hoge positie of met veel succes ook meer kritiek of verantwoordelijkheid te verduren krijgen dan anderen. Dit kan slaan op beroemdheden, politici, directeuren of bijvoorbeeld succesvolle ondernemers. Hoe zichtbaarder je bent, hoe groter de kans dat mensen iets van je vinden – positief of negatief. Je staat letterlijk 'in de wind'. Het is dus een manier om aan te geven dat met status, macht of succes ook nadelen komen.
Toepassingen in het dagelijks leven
In de politiek
Politici zijn misschien wel de bekendste voorbeelden van 'hoge bomen'. Omdat zij besluiten nemen die grote groepen mensen aangaan en omdat zij continu in de media verschijnen, is de hoeveelheid kritiek op hen vaak groot. Het spreekwoord wordt dan ook vaak gebruikt om begrip te tonen wanneer een politicus onder vuur ligt.
In het bedrijfsleven
Ook binnen bedrijven zie je het principe terug. Een CEO of directeur wordt vaak als eerste aangesproken wanneer zaken niet goed gaan, ook al zijn er meerdere factoren of afdelingen verantwoordelijk. Het hoort bij de rol, en dit spreekwoord wordt dan ook vaak aangehaald in leiderschapstrainingen of managementboeken.
Op social media
Met de opkomst van sociale media is het spreekwoord actueler dan ooit. Bekende Nederlanders of influencers met veel volgers krijgen veel lof, maar ook regelmatig te maken met online kritiek of 'cancelcultuur'. Hun publieke aanwezigheid zorgt ervoor dat zij als 'hoge bomen' vaker geraakt worden.
Waarom het nog steeds relevant is
Ook in 2025 blijft het spreekwoord 'hoge bomen vangen veel wind' zeer relevant. In een tijdperk waarin transparantie en zichtbaarheid steeds belangrijker worden, geldt ook dat de publieke opinie sneller en harder oordeelt. Het spreekwoord herinnert ons eraan dat succes en zichtbaarheid ook een keerzijde hebben. Het roept bovendien op tot empathie: wie gezien wordt, wordt ook vaker bekritiseerd. Maar dat hoort erbij.
