Waarom de lucht na regen zo anders ruikt
Veel mensen herkennen het meteen: net na een regenbui lijkt de lucht frisser, schoner en soms zelfs een beetje zoet te ruiken. Dit bijzondere fenomeen heeft een naam en een duidelijke wetenschappelijke verklaring. De geur is geen inbeelding, maar ontstaat door verschillende natuurlijke processen die tijdens en vlak na de regen plaatsvinden.
De rol van petrichor in de regenlucht
De kenmerkende geur na een droge periode met regen wordt vaak aangeduid met de term petrichor. Dit woord is samengesteld uit Griekse woorden voor steen en het bloed van de goden. Het verwijst naar de geur die vrijkomt wanneer regen op droge grond valt. In de bodem en op stenen zitten oliën en organische stoffen die door planten en micro-organismen worden afgegeven tijdens droge periodes. Wanneer de eerste druppels vallen, slaan ze als het ware tegen het oppervlak en trekken kleine luchtbelletjes met zich mee naar boven, waarin die stoffen gevangen zitten.
Hoe petrichor precies vrijkomt
Bij het neerkomen van regendruppels op een ruwe oppervlakte vormen zich minuscule luchtbelletjes. Deze stijgen snel op en spatten uiteen in de lucht. Daarbij verspreiden ze uiterst kleine druppeltjes waarin de geurstoffen opgelost zijn. Die fijne nevel wordt door de wind meegevoerd, en zodra je inademt, komen de moleculen op je reukreceptoren terecht. Je hersenen vertalen dit vervolgens naar de herkenbare regenlucht.
Geosmine en de geur van aarde
Naast petrichor speelt geosmine een grote rol in de geur na regen. Geosmine is een stof die wordt geproduceerd door bepaalde bacteriën in de bodem, vooral door zogenoemde actinobacteriën. Wanneer de grond uitdroogt, hopen de sporen van deze bacteriën zich op. Komt er plotseling regen, dan worden de sporen en de geosmine losgeweekt en in de lucht verspreid. Geosmine heeft een uitgesproken aardse, soms bijna muffe maar toch frisse geur die veel mensen prettig vinden en associëren met natte aarde.
Waarom mensen zo gevoelig zijn voor geosmine
Opvallend is dat het menselijk reukvermogen extreem gevoelig is voor geosmine. Zelfs piepkleine concentraties zijn al waarneembaar. Er zijn theorieën dat dit een evolutionair voordeel bood, bijvoorbeeld doordat mensen zo makkelijker waterbronnen of vochtige, vruchtbare grond konden herkennen. Of dat werkelijk de reden is, blijft onderwerp van discussie, maar duidelijk is wel dat ons brein de geur sterk registreert.
Ozon en de geur van een onweersbui
Niet alleen de bodem draagt bij aan de regenlucht. Voor en tijdens onweer kan er ook ozon gevormd worden in de atmosfeer. Bliksem en sterke elektrische ontladingen kunnen zuurstofmoleculen opsplitsen en opnieuw laten verbinden tot ozon. Deze gasvormige stof heeft een scherpe, bijna metalen geur die sommige mensen beschrijven als de geur van een kopieerapparaat of een elektrische vonk. Ozon kan door luchtstromingen naar lagere luchtlagen zakken, waardoor je vlak voor of tijdens een bui een andere, meer prikkelende geur waarneemt dan bij een gewone zomerse regen.
Waarom de regenlucht vaak als fris wordt ervaren
Na een bui zijn er minder stofdeeltjes en pollen in de lucht, omdat regen die deeltjes uit de atmosfeer wast en naar de grond meevoert. Daardoor ademen we tijdelijk schonere lucht in. Tegelijkertijd activeren de geurmoleculen van petrichor, geosmine en eventueel ozon ons reukvermogen op een intense manier. Deze combinatie van schonere lucht en sterke, natuurlijke geuren wordt door veel mensen als fris, kalmerend en zelfs nostalgisch ervaren.
