Wat gebeurt er bij het snijden van uien?
Wanneer je een ui snijdt, beschadig je de celstructuur van de ui. Hierdoor komen er bepaalde enzymen vrij, waaronder het enzym alliïnase. Dit enzym reageert met zwavelhoudende stoffen in de ui en vormt uiteindelijk een vluchtige stof: syn-propaanthial-S-oxide. Deze stof komt vrij in de lucht en bereikt jouw ogen.
Waarom gaan je ogen tranen?
Zodra de vluchtige stof in contact komt met je ogen, reageert die met het vocht op je hoornvlies en wordt er zwavelzuur gevormd. Dit irriteert de ogen, die vervolgens een signaal geven aan je traanklieren om meer tranen aan te maken. Dit is een verdedigingsmechanisme van je lichaam om de irriterende stof weg te spoelen. Vandaar dat je ogen gaan tranen zodra je een ui aan het snijden bent.
Waarom tranen de ogen bij sommige mensen erger dan bij anderen?
Niet iedereen ervaart evenveel irritatie bij het snijden van uien. Sommige mensen zijn gevoeliger voor de vluchtige zwavelverbindingen dan anderen. Daarnaast hangt het ook af van het type ui. Gele uien bevatten bijvoorbeeld meer zwavelverbindingen dan zoetere uien, zoals rode uien of sjalotten. Daardoor zorgen gele uien over het algemeen voor meer tranende ogen.
Hoe kun je tranende ogen voorkomen?
Gebruik een scherp mes
Een scherp mes snijdt uiensnijvlakken gladder af, waardoor er minder celstructuur kapot gaat en dus minder enzymen vrijkomen. Minder enzymen betekent minder prikkelende stoffen in de lucht en dus minder tranende ogen.
Snijd de ui onder koude omstandigheden
Door de ui vooraf in de koelkast te leggen of zelfs kort in de vriezer te doen, vertraag je de werking van de enzymen. Vervolgens komt er minder prikkelende stof vrij. Ook kan het helpen om de ui onder koud water te snijden, hoewel dit in de praktijk wat onhandig kan zijn.
Gebruik een ventilator of afzuigkap
Een ventilator of afzuigkap kan de vluchtige stoffen die vrijkomen direct wegblazen of afvoeren. Hierdoor krijgen de stoffen minder kans om je ogen te bereiken en voorkom je irritatie. Let er wel op dat de luchtstroom van je gezicht af gericht is.
Draag een duikbril
Hoewel het misschien vreemd klinkt, is dit een van de effectiefste manieren om je ogen volledig af te schermen van de irriterende stoffen. Een duikbril sluit goed aan op je gezicht, waardoor er geen lucht en dus geen prikkelende stof je ogen bereikt.
Zijn er alternatieve methoden?
Er bestaan speciale "uiensnijders" of keukenapparaten die de ui in gesloten behuizing snijden. Hiermee voorkom je vrijwel volledig dat je direct in contact komt met de vluchtige stoffen. Ook zijn er in sommige winkels speciale uien zonder de sterke zwavelverbindingen te koop, maar deze zijn vaak duurder en minder beschikbaar.
Conclusie
Het tranen van je ogen bij het snijden van een ui is het gevolg van een chemische reactie tussen enzymen en zwavelverbindingen. Er zijn verschillende manieren om dit ongemak te verminderen, zoals het gebruik van een scherp mes, het koelen van de ui of het dragen van een beschermbril. Door te begrijpen hoe dit proces werkt, kun je eenvoudig maatregelen nemen die het koken een stuk aangenamer maken.
